Οι άνθρωποι (δυστυχώς, μερικές φορές συμπεριλαμβανομένων και ειδικών) συχνά θέλουν να επιρρίπτουν τις ευθύνες της καθυστερημένης έναρξης της ομιλίας ή των μαθησιακών δυσκολιών στη διγλωσσία.
Είναι όμως η διγλωσσία η σωστή αιτιολογία σε ένα παιδί με καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας ή μαθησιακών δυσκολιών; Υπάρχει κάποια μελέτη / έρευνα που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο;
Ένας από τους πιο κοινούς μύθους σχετικά με τη διγλωσσία είναι ότι τα δίγλωσσα παιδιά «μαθαίνουν να μιλούν αργότερα» από τα μονόγλωσσα. Το έχω ακούσει, το έχω διαβάσει, αλλά περιέργως, δεν το έχω παρατηρήσει καθόλου στα τρία δίγλωσσα ξαδερφάκια μου που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αμερική. Γνωρίζω ότι τρία παιδιά δεν αποτελούν μια «αξιόπιστη στατιστική μελέτη»… αλλά σίγουρα ανεπίσημα, έχω διαπιστώσει πως η διγλωσσία δεν θεωρείται ως η αιτιολογία στην καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας ή των μαθησιακών δυσκολιών αφού και τα τρία ξαδερφάκια μου ούτε καθυστέρησαν να μιλήσουν ούτε μαθησιακά προβλήματα έχουν. Επιπλέον, αν και έχω ακούσει αυτό το μύθο πολλές φορές, και τον έχω διαβάσει σε πολλά βιβλία, ποτέ δεν έχω δει πειστικές έρευνες σχετικά με το θέμα. Λοιπόν, η πειστική έρευνα είναι καθ’ οδόν, και μπορεί να αντιταχθεί στο «μύθο» (προς το παρόν τουλάχιστον!).
Σύμφωνα με επίσημη έρευνα που έχουν κάνει οι Δρ.Annick de Houwer, Marc Bornstein και Diane Putnick στο πανεπιστήμιο του Erfurt στη Γερμανία, (παρακολούθησαν την εξέλιξη 60 παιδιών, 30 δίγλωσσων και 30 μονόγλωσσων), και τα αποτελέσματα έχουν δείξει πως η λεκτική επικοινωνία στα μονόγλωσσα παιδιά δεν διέφερε σε τίποτε απ’ ότι στα μονόγλωσσα παιδιά. Επίσης, η συνολική κατανόηση λέξεων για τα δίγλωσσα παιδιά στους 13 μήνες έδειξε ότι, κατά μέσο όρο, τα δίγλωσσα παιδιά αντιλαμβάνονται 71% περισσότερες λέξεις από τα μονόγλωσσα παιδιά, σημαντική διαφορά. Περισσότερα για την συγκεκριμένη έρευνα μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ.
Τρεις μύθοι σχετικά με τους δίγλωσσους
ΜΥΘΟΣ #1 – ΜΗ ΕΠΑΡΚΕΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: Σας έχουν πει ότι το παιδί σας «δεν έχει επαρκές λεξιλόγιο» και μπορεί να παρουσιάζει καθυστέρηση επειδή είναι δίγλωσσο. Όλοι γνωρίζουν ότι τα δίγλωσσα παιδιά αρχίζουν να μιλάνε αργότερα, σωστά; Λάθος! Τα δίγλωσσα παιδιά, κατά μέσο όρο, δεν αναπτύσσουν τη γλώσσα αργότερα από τα μονόγλωσσα. Έχουν όμως διαφορετική πορεία ανάπτυξης του λεξιλογίου. Τα δίγλωσσα παιδιά δεν αναπτύσσουν την ίδια στιγμή μια λέξη για το ίδιο αντικείμενο σε κάθε μία από τις γλώσσες. Αναπτύσσουν λέξεις μέσα από τα πλαίσια στα οποία τις ακούνε. Έτσι, αν κάθε μέρα το παιδί το ταΐζει η Ρωσίδα μητέρα, είναι πιθανό να αναπτύξει κυρίως ρωσικές λέξεις για έννοιες που σχετίζονται με το φαγητό. Εάν το παιδί πηγαίνει σε ελληνόφωνο σχολείο, μαθαίνει το αντίστοιχο ελληνικό λεξιλόγιο για αυτή την κατάσταση, και όχι το ρωσικό. Έτσι, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι ότι οι άνθρωποι (γονείς, επαγγελματίες) βλέπουν τον αριθμό των λέξεων «της μίας γλώσσας» και δηλώνουν ότι το παιδί είναι αργό στην ανάπτυξη της ομιλίας, ή καθυστερεί. Στην πραγματικότητα, μέχρι να γίνουν περίπου τεσσάρων ετών, θα πρέπει να εξετάσετε το σύνολο των λέξεων σε όλες τις γλώσσες για να λάβετε μια ακριβή μέτρηση. Μετά από αυτή την ηλικία, οι περισσότεροι δίγλωσσοι ξέρουν περίπου «όλες τις λέξεις» (ή τις περισσότερες από αυτές) και στις δύο γλώσσες, πράγμα που ουσιαστικά σημαίνει ότι έχουν το ΔΙΠΛΑΣΙΟ λεξιλόγιο από ένα μονόγλωσσο παιδί. 
ΜΥΘΟΣ #2 – ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΛΟΓΟΥ/ΟΜΙΛΙΑΣ: Το παιδί σας έχει διαγνωστεί με καθυστέρηση λόγου/ομιλίας και σας λένε ότι η αιτία είναι η διγλωσσία. Δεν είναι αλήθεια ότι το να μεγαλώνει κανείς ως δίγλωσσο παιδί προκαλεί καθυστέρηση ομιλίας. Αν ένα παιδί έχει καθυστέρηση στην ομιλία, θα είχε την ίδια καθυστέρηση, ακόμη και αν μεγάλωνε μόνο με μία γλώσσα. Η καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας μπορεί να έχει πολλές αιτίες, κυρίως νευρολογικές ή βιογενετικές, αλλά η διγλωσσία δεν είναι ποτέ η αιτία της καθυστέρησης. Αν έχετε ένα παιδί με διαγνωσμένη καθυστέρηση, ο καλύτερος δρόμος είναι η θεραπεία μέσω και των δύο γλωσσών, έτσι ώστε να μπορεί να βελτιωθεί και στις δύο γλώσσες. Η εγκατάλειψη μιας γλώσσας ποτέ (σχεδόν) δεν είναι η σωστή επιλογή. Το 2Languages2Worlds έχει μια καλή συλλογή πληροφοριών σχετικά με αυτά τα θέματα που βασίζονται σε έρευνες.
ΜΥΘΟΣ #3 – ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Το παιδί σας έχει διαγνωστεί με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και σας είπαν ότι το να μιλάει δύο γλώσσες (ή περισσότερες) είναι «υπερβολικό» και ότι αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού σας και είναι η αιτία, ή συμβάλλει στη διάγνωση. Και πάλι, δεν είναι αλήθεια. Είναι αλήθεια ότι μερικές φορές τα δίγλωσσα παιδιά δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν σε μία από τις γλώσσες, ή εκνευρίζονται στην πορεία, και ξεσπούν. Δεν αληθεύει ότι περισσότερες από μία γλώσσες προκαλούν συστημικά συμπεριφορικά ή νευρολογικά προβλήματα. Τουλάχιστον, δεν υπάρχει κάποια επίσημη έρευνα που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Επίσης, δεν είναι αλήθεια ότι η αφαίρεση μιας γλώσσας θα δώσει λύση στο «πρόβλημα».
Επιπλέων πληροφορίες που βασίζονται σε έρευνες μπορείτε να βρείτε στην Αμερικάνικη Ένωση Ομιλίας, Λόγου, και Ακοής (American Speech-Language and Hearing Association – ASHA) ΕΔΩ.
Γιάννης Γιάννακκας
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπευτής
Αρ. Μητρώου: 328
Γωνία Αιπείας 5 Limassol, Cyprus 3021
Τηλ. 96-6677 07, 25-934079, 25-932512
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πώς να αναπτύξετε και να βελτιώσετε την ομιλία του παιδιού σας – Πρακτικές συμβουλές!
Βιβλιογραφία:
Houwer, A., Bornstein, M. and Putnick, D. (2013). A bilingual-monolingual comparison of young children’s vocabulary size: Evidence from comprehension and production. Applied Psycholinguistics, 1-23.
De Houwer, A. (1999). Two or more languages in early childhood: Some general points and practical recommendations. Washington, DC: Center for Applied Linguistics. http://www.cal.org/resources/digest/earlychild.html
Fierro-Cobas, V. & Chan, E. (2001) Language development in bilingual children: a primer for pediatricians, Contemporary Pediatrics Vol.18, No.7, 79-98.
