Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής του

Ένα από τα σημαντικότερα αλλά και πιο ενδιαφέροντα πράγματα που παρατηρούν οι γονείς στα παιδιά τους είναι η γλωσσική ανάπτυξη αφού μέσω αυτής τα παιδιά μπορούν να επικοινωνήσουν.

 Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα είναι μοναδικός αλλά σύγχρονος και εντυπωσιακός. Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες μελέτες γύρω από την γλωσσική ανάπτυξη αλλά τα αποτελέσματα έχουν διχάσει αφού τα συμπεράσματα ήταν διαφορετικά, όπως συμβαίνει και στα μεγαλύτερα ζητήματα της ανθρώπινης φύσης. Μέσα από τις έρευνες που έχει κάνει ο Skinner έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο τρόπος που γίνετε η γλωσσική ανάπτυξη στα παιδιά είναι μέσω της διαδικασίας της μνήμης κάτι σαν παπαγάλος. Δέχονται δηλαδή τα ερεθίσματα από τους γονείς και το περιβάλλον τριγύρω τους και απλά τα μιμούνται. Με αυτή την διαδικασία ενισχύεται και η διαδικασία της μίμησης, η οποία επαναλαμβάνεται και τελικά οδηγεί στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου αλλά και την κατάλληλη χρήση της γλώσσας.

Σε άλλη ερευνά που έχει γίνει από τον Chomsky κατέληξε στο συμπέρασμα πως η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού είναι εγγενής. Ο Chomsky υποστήριξε πως τα παιδιά γεννιούνται με την προδιάθεση να μάθει τους κανόνες της μητρικής του γλώσσας από τη στιγμή που θα αρχίσει να εκτίθεται σε αυτή.

Σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει πως το γλωσσικό επίπεδο σε παιδιά ίδιας ηλικία διαφέρει σημαντικά, ανάλογα με τη διδασκαλία και τα ερεθίσματα που τα ίδια είχαν λάβει από το κοντινό τους περιβάλλον κυρίως από την οικογένεια. Τα παιδία που οι γονείς τους ασχολήθηκαν για την γλωσσική τους ανάπτυξη είναι περισσότερο ανεπτυγμένα γλωσσικά παρά τα παιδιά που οι γονείς τους δεν ασχολήθηκαν τόσο. Επίσης οικογενειακά προβλήματα μπορούν να επηρεάσουν την γλωσσική ανάπτυξη σε ένα παιδί.

Τι να περιμένω στην γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου τα πρώτα 3 χρόνια;

1ος μήνας: το παιδί χρησιμοποιεί διάφορες κραυγές που πολλές φορές συνοδεύονται από δυσφορία για να εκφράσει τις ανάγκες του όπως όταν πεινά, πόνο κ.λ.π.

2ος μήνας: το παιδί αντιδρά σε οικίες φωνές του περιβάλλοντος του και έχει γουργουρητά για να μας εκφράσει την ικανοποίηση του.

3ος μήνας: ηχολαλίες –το παιδί σε αυτή την φάση μπορεί να επαναλάβει συνδυασμών συμφώνων και φωνηέντων όπως το μπα-μπα, μα-μα και ντα-ντα.Επίσης υπάρχει φωνητική έκφραση της ευχαρίστησης και της χαράς.

4ος μήνας: το παιδί εμπλουτίζει περισσότερο τις ηχολαλίες του και απαντά σε κοινωνικές επαφές με αυξημένη φωνητικότητα.

5ος – 6οςμήνας: σε αυτούς τους δυο μήνες το παιδί αντιδρά με διάφορους τρόπους όταν θέλει να εκφράσει την χαρά ή την δυσφορία του. Μπορεί να παράγει διάφορους συνδυασμούς φωνημάτων και μιμείται φωνήματα από μόνο του όχι μόνο αμέσως αλλά και με την πάροδο κάποιου χρόνου. Επίσης με διάφορες κραυγές εκφράζει την αναγνώριση οικείων προσώπων και μπορεί να διακρίνει το φιλικό από τον οργισμένο τόνο τηςφωνής.

7ος – 8ος μήνας: το παιδί αρχίζει να εκφράζει τα πρώτα του επιφωνήματα. Επίσης εκφράζει φωνητικώς τη δυσαρέσκεια του ή την αναγνώριση οικιών προσώπων.

9ος – 11ος μήνας: το παιδί κατανοεί συγκεκριμένες κινήσεις και χειρονομίες, μιμείται σύνολα φωνημάτων (μα-μα, πα-πα, ντα-ντα), αντιδρά διαφοροποιημένα σε διάφορες γνωστές λέξεις και δίνει μαθημένες απαντήσεις σε συγκεκριμένες λέξεις ήφράσεις.

12ος – 15ος μήνας: σε αυτή τη φάση το παιδί μπορεί και κατανοεί απλές εντολές όπως για παράδειγμα «δώσε μου το..» ή «πάρε το…» και τις εκτελεί. Σε αυτό το τρίμηνο υπάρχει κατακόρυφη αύξηση του λεξιλογίου του.

16ος – 18οςμήνας: το παιδί κατανοεί απλές ερωτήσεις και μπορεί να δείχνει μέρει του σώματος του (π.χ. μύτη, στόμα, αυτί κ.λ.π.). Oνομάζει αυθόρμητα ένα αντικείμενο και ρωτάει «τι είναι αυτό;».

19ος – 24ος μήνας: χρησιμοποιεί 2 ή και περισσότερες λέξεις για να φτιάξει μικρές προτάσεις και αρχίζει να λέει τις πρώτες του αντωνυμίες. Επαναλαμβάνει μικρές προτάσεις πουέχουν τυπωθεί και μπορεί να ονομάζει εικονογραφημένα αντικείμενα.

25ος μήνας: Το παιδί εκφράζεται με απλές προτάσεις, καικατανοεί προθέσεις και χρησιμοποιεί αντωνυμίες, πληθυντικό και κλίση σταλεγόμενα του (T. Good & J. Brophy, 1980)

Κατά το τρίτο έτος της ηλικίας του παιδιού γίνεται μια σημαντική αλλαγή ως προς τις διάφορες κατηγόριες των λέξεων που αποκτά κατά τη γλωσσική του ανάπτυξη. Στην αρχή είχαμε πρώτα το ουσιαστικό, μετά το ρήμα, και ακολούθως το επίθετο ενώ τώρα υπάρχει μια πιο ορθολογιστική προσέγγιση ως προς τις προτάσεις. Επίσης σε αυτή τη φάση το παιδί αυξάνει σημαντικά και τα άλλα μέρη το λόγου όπως είναι οι αντωνυμίες, τα επιρρήματα, οι προθέσεις αλλά και οι σύνδεσμοι.

Γιάννης Γιάννακκας
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπευτής
Αρ. Μητρώου: 328
Ομογένειας και Γόρδωνος 46
Άγιος Γεώργιος Χαβούζας
Λεμεσός ΚΥ 3070
Τηλ. 96-6677 07, 25-934079, 25-932512