ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ (1)

Μέθοδος TEACCH (Treatment and Education and related Communication Handicapped Children)

Το TEACCH μεταφράζεται ως η θεραπεία σε άτομα με αυτισμό και διαταραχές επικοινωνίας. Το πρόγραμμα TEACCH, είναι μια προσέγγιση ζωής με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων που διασφαλίζουν στα άτομα με αυτισμό μια ανεξάρτητη και πιο παραγωγική ζωή μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Το TEACCH αποτελεί ένα πρόγραμμα εναλλακτικής εκπαίδευσης που ενσωματώνει παρεμβάσεις στο περιβάλλον του παιδιού και στο ημερήσιο πρόγραμμα του. Στηρίζεται στη δομημένη διδασκαλία και στη δόμηση του φυσικού περιβάλλοντος, του καθημερινού προγράμματος των δραστηριοτήτων και του υλικού και στη χρήση οπτικών συνθημάτων για ανάπτυξη της επικοινωνίας.

Το πρόγραμμα αυτό ιδρύθηκε τη δεκαετία του ’70 από τον καθηγητή ψυχιατρικής Eric Schopler στο Πανεπιστήμιο Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ, ως συνέχεια μιας ερευνητικής δουλειάς που είχε αρχίσει από το 1966,και τώρα εξαπλώνεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Τον Eric Schopler διαδέχθηκε ο καθηγητής Gary Mesibov .

Ο αυτισμός σύμφωνα με αυτή τη προσέγγιση χαρακτηρίζεται ως μια ‘’διαφορετική κουλτούρα‘’, με την έννοια ότι τα άτομα με αυτισμό έχουν κοινά γνωστικά χαρακτηριστικά και παρόμοιες συμπεριφορές (Mesibov,  Shea & Schopler)

Το Teacch είναι ‘’ένα φάσμα ζωής’’, για τα άτομα με αυτισμό. Ασχολείται με τη διάγνωση, την επαγγελματική κατάρτιση και τη διαβίωση αυτών των ατόμων.

Η δομημένη διδασκαλία είναι μια στρατηγική που αναπτύχθηκε για τη διδασκαλία των αυτιστικών ατόμων σε περιβάλλον τάξης. Οι μέθοδοι της δομημένης διδασκαλίας είναι τέσσερις :

Η δόμηση του περιβάλλοντος της τάξης:

Η φυσική διάταξη της τάξης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και αφορά στον τρόπο οργάνωσης του περιβάλλοντος. Όπως και στα σπίτια έτσι και στις σχολικές αίθουσες δεν μπορούν όλες να είναι ίδιες, γιατί κάθε τάξη θα έχει διαφορετικά έπιπλα αντικείμενα κα. Δομημένη είναι η τάξη που με τη πρώτη ματιά καταλαβ

αίνεις πια δραστηριότητα θα εξελίσσεται σε κάθε σημείο. Είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδεύσουμε τα αυτιστικά παιδιά έτσι ώστε να παραμένουν σε μια δραστηριότητα για ένα χρονικό διάστημα.

Στη δομημένη τάξη πρέπει να υπάρχει ένας χώρος για ομαδικές δραστηριότητες και ένας για ατομική απασχόληση. Σε αυτό αναγκαίο ρόλο διαδραματίζει το μέγεθος της αίθουσας. Είναι επίσης σοβαρό και αναγκαίο ο εκπαιδευτής να έχει οπτική επαφή με το μαθητή στο χώρο τον οποίο κινείται, έτσι ώστε αν χρειαστεί το οτιδήποτε άμεσα να μπορεί να το βοηθήσει. Στο χώρο πρέπει να τοποθετηθούν τα κατάλληλα έπιπλα έτσι ώστε να κατανοήσουν τα παιδιά με αυτισμό τη δόμηση και να μπορούν να μεταβούν από τη μια δραστηριότητα στην άλλη εύκολα.

Η δομημένη τάξη περιλαμβάνει:

• Περιοχή διδασκαλίας
• Περιοχή ανεξάρτητης εργασίας
• Περιοχή ελεύθερου παιχνιδιού
• Περιοχή δομημένου παιχνιδιού
• Περιοχή φαγητού
• Περιοχή ομαδικής εργασίας και,
• Περιοχή μεταβατική .

Το ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα:

Στην ουσία είναι το εξατομικευμένο πλάνο του παιδιού που τον ενημερώνει για τις ημερήσιες δραστηριότητες του. Αναλυτικά τον ενημερώνει για το τι πρόκειται να συμβεί κατά τη διάρκεια της ημέρας , και τη σειρά των δραστηριοτήτων. Έτσι μπορούν να αλλάζουν δραστηριότητες και να μην παραμένουν προσκολλημένα σε μια ρουτίνα.

Το πρόγραμμα διαφέρει ανάλογα με το παιδί και τις δυνατότητες του. Για τα παιδιά που διαβάζουν οι δραστηριότητες σημειώνονται γραπτά. Για τα παιδία που δεν μπορούν να διαβάζουν χρησιμοποιούνται σκίτσα, φωτογραφίες, σχήματα κα. Το πρόγραμμα αναρτάται σε σημείο έτσι ώστε να γίνεται εμφανές στο παιδί και να μην περιπλανιέται. Κάθε πρωί που έρχεται στο σχολείο το βλέπει και έτσι ξέρει τι θα ακολουθήσει.

Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει την ακόλουθη σειρά :

• Ελεύθερο παιχνίδι
• Δουλεία με το δάσκαλο
• Δομημένο παιχνίδι
• Ελεύθερο παιχνίδι (επανάληψη)
• Ατομική εργασία
• Τουαλέτα
• Φαγητό
• Εξωτερικές δραστηριότητες (πχ στην αυλή)
• Ατομική εργασία
• Δουλεία με τον δάσκαλο
• Κολατσιό
• Τουαλέτα
• Σπίτι

Σύστημα εργασίας:

Το τρίτο στοιχείο της δομημένης διδασκαλίας είναι το εξατομικευμένο πρόγραμμα εργασίας. Αποτελεί έναν τρόπο οργάνωσης μιας δραστηριότητας στο σχολείο ή στο σπίτι, ώστε το άτομο με αυτισμό να μπορεί να το εφαρμόσει.

Σε ένα πλήρες σύστημα εργασίας περιλαμβάνονται τα εξής :

α) ποια δουλειά θα κάνει,

β)που και πότε θα τη κάνει

γ)πόση δουλειά θα κάνει,

δ) πως γνωρίζει ότι τελείωσε και

ε) τι θα κάνει αφού τελειώσει αυτή τη δραστηριότητα.

Το δομημένο εκπαιδευτικό υλικό:

Είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού με οπτική οργάνωση και οδηγίες ώστε το παιδί να κατανοεί τι απαιτήσεις της κάθε δραστηριότητας. Με οπτικοποιημένο υλικό αξιοποιούνται οι ικανότητες των ατόμων με αυτισμό στην οπτική αντίληψη και σκέψη. Μόνο οι δραστηριότητες με προφορικέ οδηγίες δεν ωφελούν μαθησιακά τα αυτιστικά άτομα. Σύμφωνα με τη δομημένη προσέγγιση υπάρχουν τρία στάδια για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού υλικού, και είναι τα εξής :

• Οπτικές οδηγίες
• Οπτική οργάνωση
• Οπτική σαφήνεια

Οι οπτικές οδηγίες δίνουν πληροφορίες για τον τρόπο εκτέλεσης μιας δραστηριότητας και χωρίζονται σε τέσσερις μορφές :

-τα υλικά της δραστηριότητας, που τοποθετούνται σε ένα μικρό κουτί.

-τα προσχέδια, που σηματοδοτούν τα σημεία που πρέπει να τοποθετηθεί ένα αντικείμενο.

-ένα ολοκληρωμένο δείγμα με τα υλικά της δραστηριότητας, και

– φωτογραφίες ή εικόνες με το τελικό αποτέλεσμα της κάθε δραστηριότητας.

Με την οπτική οργάνωση μειώνονται τα αισθητηριακά ερεθίσματα. Χωρίζοντας τα υλικά σε διάφορα κουτιά, γίνεται πιο εύκολο και κατανοητό από το παιδί να εστιάσει τη προσοχή του μόνο σε πληροφορίες που χρειάζονται για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας.

Η οπτική σαφήνεια αναφέρεται στη σηματοδότηση των αντικειμένων μιας δραστηριότητας έτσι το παιδί με αυτισμό να κατανοήσει καλύτερα το νόημα της. Αυτή η διαδικασία επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους όπως: τη χρήση χρωμάτων, υπογράμμιση λέξεων ή προτάσεων, τη μορφοποίηση κειμένων, τη χρήση αριθμών κ.α.

Η δομημένη προσέγγιση προσφέρει μια πιο οργανωμένη τάξη στο μαθησιακό περιβάλλον του παιδιού αξιοποιώντας της οπτικές του ικανότητες. Βοηθά τα παιδιά να έχουν μια πιο οργανωμένη συμπεριφορά και να ενεργούν με μεγαλύτερη αυτονομία.

Οι κριτικές για το πρόγραμμα αυτό είναι θετικές αλλά και αρνητικές. Στην ερώτηση γονέων και ειδικών αν αυτό το πρόγραμμα είναι το καλύτερο η απάντηση είναι, ότι ο συνδυασμός όλων των προσεγγίσεων στο κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον, πάντα με τι βοήθεια των γονέων και ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε παιδιού, αποτελεί την πλέον αποτελεσματική προσέγγιση.

Πηγή: Απόσπασμα από την  ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΑΥΤΙΣΜΟΣ- ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ;

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ:

• ΒΙΟΛΑΡΗ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ
• ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΙΩΑΝΝΑ